Apocalypse


Apocalypsis betekent in het oud-Grieks: 'onthulling'. Later ging het begrip openbaring van het einde van de geschiedenis betekenen, zoals in het laatste boek van de Bijbel, de Openbaringen van Johannes. Het thema "Apocalypse" ontwikkelde zich tot een klassiek thema in de beeldende kunst. Vooral in tijden van omwentelingen en oorlog zijn apocalyptische werken ontstaan.

De Apocalypse van Prinsen verwijst naar de wereldproblematiek aan het begin van een nieuw millennium, waarin de aardse beschaving op vele wijzen wordt bedreigd. Opvallend zijn de grote vissen die de constructie van het werk bij elkaar houden. Ze vormen niet alleen een verwijzing naar de blijvende dragende kracht van de Christus inspiratie maar ook naar het aflopende astrologische wereldtijdperk Pisces (vissen).

De bekendste Apocalypse is het laatste boek van de Bijbel, waarin de heilige Johannes zijn profetische visioenen toont van een nieuwe wereld die verschijnt na de ondergang van de oude, historische werkelijkheid. Eigenlijk was deze apocalypse een Joods verzetsgeschrift dat, in slechts voor ingewijden toegankelijke geheimtaal, troost wilde bieden aan de gelovigen die aan heftige vervolgingen blootstonden in de tijd van de Romeinse keizer Nero. Het is een boek van vertroosting en vernieuwing en verhaalt de visioenen die Johannes via een engel van God ontvangt. Deze visioenen tonen dat de rechtvaardigen uiteindelijk niet aan chaos en ondergang zullen worden prijsgegeven.

De apocalypse ontwikkelde zich tot een klassiek thema in de westerse beeldtaal, waarbij de visionaire beelden, zoals ze aan Johannes verschenen waren, bepalend bleven voor deze traditie. Dat ziet men aan de middeleeuwse Spaanse apocalypsen onder Arabische invloed, zoals de Apocalyps van Saint Sever van Garcia Placidus, met commentaar van Beatus(1028).

Ook Albrecht Dürer wijdde er een reeks prenten aan (1498). In de moderne tijd maakten onder meer Chagall en Picasso apocalyptische werken.

In de Apocalypse van Irène Prinsen vindt men sporen van de beeldgeschiedenis van het thema. Het werk refereert aan middeleeuwse apocalypsen maar ook aan Picasso's "Guernica". Verder staat het toch vooral in het teken van de eigentijdse problematiek rond de eeuwwisseling. Het milieu op onze planeet raakt steeds meer aangetast door de gevolgen van overbevolking, industrialisering, technologie en technocratie. De verworvenheden van christendom, humanisme, verlichting en democratie lopen door deze ontwikkelingen gevaar.

De wereldbol en zijn longen op eén van de panelen verwijst niet alleen naar milieucatastrofen maar ook naar de levensadem, de Heilige Geest. Door de poort van de hoop kan elk moment de Messias binnentreden. Het louteringsproces wordt gesymboliseerd door vuur gebrand in staal. Twee grote vissen - symbolen van Christus - verbinden de diverse onderdelen tot een eenheid.